چگونه مهارت هدف گذاری خوب را در خود تقویت کنیم؟
اهمیت و ضرورت هدف گذاری
مهمترین عامل ، در کسب هر موفقیتی ، تدوین و مشخص کردن دقیق اهداف می باشد. هدفگذاری مهمترین عامل حرکت و خلق آینده است ، هدفها هستند که مقصد و مسیر زندگی فردی و سازمانی را روشن می کنند.هدف گذاری به مثابه ترسیم جاده ای برای آینده است . تلاشی ارزشمند است که معطوف به هدف باشد، تلاش بی هدف پرتاب تیر در تاریکی است یکی از موانع بسیار مهم موفقیت و کامیابی ، ناتوانی افراد و سازمانها در تدوین اهداف می باشد . آنهایی که رویایی در ذهن و هدفی بر روی کاغذ نداشته باشند مقصدشان ناکجا آباد خواهد بود .
یکی از مهارتهایی که مدیران و کارکنان باید در خود تقویت نمایند ، مهارت هدف گذاری است.اهداف کلی ، کیفی و مبهم قابلیت اندازه گیری و اثر بخشی نخواهد داشت .
فرایند هدف گذاری :
اهداف از ماموریتها و چشم اندازها نشئت می گیرند و بستگی به جواب سه سئوال ذیل دارد :
در حال حاضر ،کجا هستیم ؟
به کجا می خواهیم برویم ؟
برای رسیدن به هدف چه باید بکنیم؟
برای هدفگذاری اطلاع ازماموریت ها چشم انداز و وظایف سازمانها لازم و ضروری است . اهداف باید در تحقق ماموریت و وظایف سازمانی باشد .
وقتی که اهداف مشخص شدند برای چگونگی رسیدن به اهداف باید طرح ها و برنامه هایی تدوین گرديده ولیست کلیه فعالیتهایی که منجر به تحقق اهداف می شوند را مشخص نمود و پس از اجرای برنامه ها و فعالیتها باید نتایج و دستاوردها با اهداف مقایسه شوند تا اصلاحات لازم در اهداف ، برنامه ها و فعالیت ها به عمل آید .
ويژگي هاي هدف گذاري خوب :
هدف بايد روشن، واضح و مشخص باشد.
هدف بايد واقع بينانه باشد.
هدف بايد مكتوب، مدون و روي كاغذآورده شود.
هدف بايد در قالب يك جمله مثبت بيان شود.
هدف بايد تهييج كننده باشد.
هدف بايد كمي و قابل اندازه گيري باشد.
هدف بايد مقيد به زمان باشد.
هدف بايد قابليت اجرا و دست يافتني باشد.
هدف بايد در راستاي ماموريت ها و ارزشها تدوين شوند.
هدف بايد براي تمام اعضاء قابل فهم و قابل قبول باشد.
هدف بايد براي همه ذينفعان سودمند باشند.
هدف بايدمورد تائيد باشد.
هدف بايد انعطاف پذير باشند.
هدف بايد متناسب با منابع و امكانات تدوين گردد .
محاسن و مزاياي هدف گذاري :
هدف گذاري؛امكان اندازه گيري پيشرفت و بهبود را فراهم مي نمايد.
هدف گذاري؛انگيزه و روحيه تلاش را بهبود مي بخشد.
هدف گذاري؛ باعث ايجاد هماهنگي و وحدت مي گردد.
هدف گذاري؛ شرط لازم برنامه ريزي است ، برنامه بدون هدف بي معني است .
هدف گذاري ؛باعث تمركز بر فعاليت ها مي شود.
هدف گذاري؛ امكان تدوين شاخصها و معيارها و ارزيابي عملكرد را فراهم مي نمايد .
هدف گذاري؛ امكان مقايسه نتايج و پيامدها را فراهم مي كند.
هدف گذاري؛ انحراف در عملكرد ها و برنامه ها را مشخص مي كند.
هدف گذاري؛ ميزان كارايي و اثر بخشي سازمان را معين مي كند.
هدف گذاري؛ فعاليتهاي زايد را شناسايي و مشخص مي كند.
هدف گذاري ؛احتمال موفقيت را بيشتر مي كند.
هدف گذاري؛ باعث افزايش اعتماد به نفس مي شود.
هدف گذاري؛ باعث رشد و تعالي مي گردد.
رابطه بين هدف و انگيزه :
رفتار آدمي تحت تاثير اهداف و انگيزه ها هستند . اهداف و انگيزه به عنوان نيازهاي بيروني و دروني به همديگر اثر متقابل داشته و رفتار آدمي را مشخص ميكند . اهداف بلند ووالاانگيزة بيشتر و اهداف پايين تر و پست تر انگيزه كمتري را ايجاد مي نمايند.
همچنين افراد با انگيزه ، اهداف بلندتر و والاتري را انتخاب نموده ولي افراد بي انگيزه اهداف پايين و پست تري را انتخاب مي نمايند.
هدف گذاري والاتر به افراد با انگيزه نياز دارد به همين منظور توصيه مي شود در افزايش روحيه و انگيزه كاركنان تلاش بيشتري گردد.
رابطه بين هدف و برنامه ريزي :
بين هدف گذاري و برنامه ريزي ارتباط تنگاتنگي وجود دارد. برنامه بدون هدف اثر بخشي نداشته و هدف بدون برنامه ، خيال و رويايي بيش نيست . هدف گذاري جزء لاينفك برنامه ريزي است و برنامه ريزي فرايندي است كه چگونگي حركت از وضع موجود به وضع مطلوب ( هدف ) را مشخص مي نمايد. برنامه ريزي خود هدف نيست بلكه وسيله و ابزاري براي تحق اهداف است . براي موفقيت و بهبود فردي و سازماني ، هدف گذاري خوب شرط لازم و برنامه ريزي مناسب شرط كافي است .
رابطه بين هدف و ارزيابي عملكرد :
نظارت و ارزيابيهاي زيادي در سازمانها و واحدها انجام مي شود كه اگر معطوف به هدف نباشد اتلاف منابع خواهد بود . هدفها هستند كه به ارزيابي معني و جهت مي بخشند . بدون هدف گذاري ارزيابي مقدور نيست ، زيرا هدف ارزيابي ميزان تحقق اهداف است اگر اهداف معين و مشخص نباشند ارزيابي امكان پذير نخواهد بود. ارزيابي عملكرد فرايندي است كه نتايج را با اهداف مورد مقايسه قرار داده و فاصله را معين مي كند. شاخص ها و معيارهاي ارزيابي عملكرد بايد براساس اهداف پيش بيني شده تدوين گردند.
توصيه هاي لازم براي هدف گذاري مناسب :
با توجه به مطالب مطرح شده با ضرورت ، محاسن، ويژگيها و فرآيند هدف گذاري آشنا شديد براي افزايش مهارت هدف گذاري به نكات ذيل توجه نمائيد.
- مهارت لازم براي هدفگذاري را در خود تقويت نمائيد.
- ليست كليه هدفهايي كه بايد به آنها برسيد را تهيه نمائيد.
- با توجه به اينكه تحقق اهداف به صورت همزمان ميسر نيست اهداف ليست شده را براساس اهميت و ضرورت اولويت بندي نماييد.
- اولويت هاي مشخص شده را رعايت نمائيد يعني ابتدا ازهدفي شروع كنيد كه اولويتش از همه بيشتر است .
- اهداف را حتما بر روي كاغذ مكتوب نمائيد .
انگيزه هاي لازم براي تحقق اهداف را فراهم كنيد.
- در صورت بزرگ بودن اهداف آنهارا به اهداف كوچكتر تقسيم كنيد.
- ليستي از اقدامات قابل انجام براي تحقق هر يك از اهدافتان را تهيه و تنظيم نمائيد.
- هفته خود را با ليست كردن كارها و امور اساسي آغاز كنيد. ( استفاده از فرم تعيين اهداف هفتگي )
- هر روز صبح شش مورد از مهمترين كارهايي كه بايد در طول روز به انجام برسانيد را براساس اولويت مشخص كنيد. ( استفاده از فرم تعيين اهداف روزانه )
به خاطرداشته باشيد كه هدف گذاري بسيار مهم است ، زندگي كنوني شما مرهون هدفهايي است كه قبلا بصورت آگاهانه يا ناآگاهانه انتخاب كرده ايد و آينده شما بستگي به هدفهايي دارد كه هم اكنون انتخاب مي كنيد.
بهرام جلیلخانی